Prof. dr hab. med. Anna Członkowska, II Klinika Neurologii, Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa
Międzynarodowy program badawczy dotyczący wpływu pandemii COVID 19 na opiekę nad chorymi z udarem mózgu (Global Impact of COVID-19 on Stroke Care) - Projekt akademicki
Publikacja: International Study: Global Impact of COVID 19 on Stroke Care – Polish participation. Lasek-Bal A, Członkowska A, Qureshi MM, Abdalkader M, Marto JM, Michel P, Yamagami H, Mikulik R, Demeestere J, Qiu Z, Nguyen TN, Nogueira RG, Neurol Neurochir PoI, zaakceptowana do druku 27.01.2023.
Analiza bazy danych 929 pacjentów z chorobą Wilsona diagnozowanych i leczonych w Instytucie Psychiatrii i Neurologii od lat 1950 do 2019 roku.
Publikacja: Seven decades of clinical experience with Wilson’s disease: report from the national reference center in Poland. Członkowska A, Niewada M, Litwin T, Kraiński Ł, Skowrońska M, Piechal A, Antos A, Misztal M, Khanna I, Kurkowska-Jastrzębska I. Eur J Neurol, 2022, doi: 10.1111/ene.15646
Prof. dr hab. med. Dariusz J. Jaskólski, Klinika Neurochirurgii i Onkologii Układu Nerwowego UM w Łodzi
Ustalono, że poziom hydroksyproliny i fenyloanaliny w osoczu chorych operowanych powodu pękniętego tętniaka wewnątrzczaszkowego jest istotnym czynnikiem rokowniczym wystąpienia skurczu naczyń mózgowych (CVS) – groźnego powikłania krwotoku podpajęczynówkowego – tak, że wzięcie go pod uwagę znakomicie poprawia czułość i swoistość skali Hunta i Hessa w przewidywaniu pojawienia się tego powikłania.
Publikacja: Plasma Amino Acids May Improve Prediction Accuracy of Cerebral Vasospasm after Aneurysmal Subarachnoid Haemorrhage, Bobeff EJ, Bukowiecka-Matusiak M, Stawiski K, Wiśniewski K, Burzyńska-Pędziwiatr I, Kordzińska M, Kowalski K, Sendys P, Piotrowski M, Szczęsna D, Stefańczyk L, Woźniak LA, Jaskólski DJ. J Clin Med. 2022 Jan 13;11(2):380. doi: 10.3390/jcm11020380.
Dr hab. n. med Tomasz Litwin, prof. IPiN, Instytut Psychiatrii i Neurologii, II Klinika Neurologii, Warszawa
Pierwsze badanie oceniające przy pomocy obiektywnej oceny (program VIENA) prospektywnie w okresie rozpoznania choroby i po 2 latach obserwacji wykazało, że zanik mózgu u pacjentów z chorobą Wilsona może być dobrym biomarkerem zajęcia ośrodkowego układu nerwowego w przebiegu choroby - jest zdecydowanie większy u pacjentów z objawami neurologicznymi oraz w grupie pogorszeń neurologicznych.
Publikacja: Brain Atrophy Is Substantially Accelerated in Neurological Wilson’s Disease: A Longitudinal Study. Smoliński Ł, Ziemssen T, Akgun K, Antos A, Skowrońska M, Kurkowska-Jastrzębska I., Członkowska A, Litwin T. Mov Disord 2022; 37: 2446-245
Praca z neuroradiologii na jednej z większych grup - 100 pacjentach z chorobą Wilsona opisująca obecne w literaturze tzw. patognomoniczne objawy neuroradiologiczne choroby Wilsona, jak również ich częstotliwość oraz znaczenie kliniczne.
Publikacja: Pathognomonic Neuroradiological Signs in Wilson’s Disease - Truth or Myth? Rędzia-Ogrodnik B, Członkowska A, Antos A, Bembenek J, Kurkowska-Jastrzębska I, Przybyłkowski A, Skowrońska M, Smoliński Ł, Litwin T. Park Rel Disord 2022, DOI: 10.1016/j.parkreldis.2022.105247, 1-17
Prof. dr hab. n. med. Barbara Mroczko, Zakład Diagnostyki Chorób Neurozwyrodnieniowych, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
To odkrycie sugeruje, że przedkliniczna i prodromalna choroba Alzheimera może być bardziej rozpowszechniona niż wcześniej szacowano, co ma ważne znaczenie dla strategii rekrutacji do badań klinicznych i polityki planowania opieki zdrowotnej. Badanie wykazało, iż analiza szacunkowa częstości rozpowszechnienia nieprawidłowości amyloidowych oparta na wynikach z płynu mózgowo-rdzeniowego przy użyciu odpowiednio dostosowanych wartości granicznych (tzn. skorygowanych punktów cut-off) do posiadanych danych była do 10% wyższa niż prognozowana obecność patologii amyloidowej ocenionej w badaniu PET u osób bez demencji, podobne wyniki uzyskano u osób z demencją.
Publikacja: Prevalence estimates of amyloid abnormality across the Alzheimer disease clinical spectrum. Jansen WJ, Janssen O, Tijms BM, (…) Mroczko B. (…), Yen Tzu-C, Zboch M, Zetterberg H. JAMA Neurology 2022, 79, 3, 228-243
Ocena użyteczności klinicznej biomarkerów neurodegeneracji i dysfunkcji aksonów u pacjentów ze stwardnieniem rozsianym.Przeprowadzone badanie wykazało, iż wszystkie z badanych w płynie mózgowo-rdzeniowym białek tj. NFL, RTN-4, Tau pozwalały na różnicowanie SM od kontroli (obejmującej pacjentów neurologicznych z chorobami niezapalnymi OUN). Aczkolwiek, istotną zależność ze zmianami demielizacyjnymi ocenianymi metodą rezonansu magnetycznego oraz największą wartość diagnostyczną zaobserwowano w przypadku NFL.
Publikacja: Comparative Analysis of Neurodegeneration and Axonal Dysfunction Biomarkers in the Cerebrospinal Fluid of Patients with Multiple Sclerosis. Kulczyńska-Przybik A, Dulewicz M, Doroszkiewicz J, Borawska R, Litman-Zawadzka A, Arslan D, Kułakowska A, Kochanowicz J, Mroczko B. J Clin Med, 2022 Jul 15;11(14):4122. doi: 10.3390/jcm11144122.
Wykorzystanie analizy bioinformatycznej oraz badań biomarkerów w płynie mózgowo-rdzeniowym w ocenie zaburzeń synaptycznych w łagodnych zaburzeniach poznawczych oraz chorobie Alzheimera. Zarówno analiza funkcjonalna badanych białek, jak i ocena ilościowa potwierdziły, że Ng oraz NPTXR mogą być obiecującymi biomarkerami dysfunkcji synaps we wczesnej diagnostyce zaburzeń poznawczych. Oba białka wydają się być powiązane funkcjonalnie w przebiegu niektórych procesów biologicznych toczących już na podstawowym poziomie fizjologicznym. Ich istotną rolę także w warunkach patologicznych potwierdza wyliczony współczynnik NPTXR/Ng, który wykazuje na znamienną wartość diagnostyczną już na etapie łagodnych zaburzeń poznawczych. Mapowanie wspólnych funkcji molekularnych i biologicznych badanych białek za pomocą analizy wzbogacania GO może być korzystne w badaniach przesiewowych, jak również w wyznaczaniu nowych celów terapeutycznych.
Publikacja: Evaluation of synaptic and axonal dysfunction biomarkers in Alzheimer's disease and mild cognitive impairment based on CSF and bioinformatic analysis. Dulewicz M, Kulczyńska-Przybik A, Borawska R, Słowik A, Mroczko B. International Journal of Molecular Sciences 2022, 23, 18, 11, Article ID 10867
Prof. dr hab. Edyta Szurowska, Il Zakład Radiologii, Gdański Uniwersytet Medyczny
Wcześniejsze badania naukowe o osi mózg-jelito wskazują na obecnośc dwukierunkowego układu, który może powodować różne dysfunkcje u pacjentów z chorobami zaplanymi I czynnościowymi jelit. Badanie wolumetryczne używane do oceny zmian mikrostrukturalnych struktur podkorowych u pacjentów z nieswoistymi zaburzeniami układu pokarmowego (czynnościowa dyspepsja i zespół jelita drażliwego) oraz nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit (wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Crohna), w porówaniu ze zdrowwą grupą kontrolną. Wzgórze, odpowiedzialne za integrację sensoryczną i transmisję informacji rucchowej do kory mózgowej było mniejsze w grupie z nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit w porównaniu do grupy kontrolnej i grupy z nieswoistymi zaburzeniami układu pokarmowego
Publikacja: Evaluation of Subcortical Structure Volumes in Patients with Non-Specific Digestive Diseases. Skrobisz K, Piotrowicz G, Rudnik A, Naumczyk P, Sabisz A, Markiet K, Szurowska E. Diagnostics (Basel). 2022; 12(9): 2199 doi: 10.3390/diagnostics12092199.
Hipotezą badań było sprawdzenie, czy PSMD (Peak width Skeletonized Mean Diffusivity) może być czynnikiem predykcyjnym w rzutowo-remisyjnej postaci stwardnienia rozsianego (RRMS). Według naszego badania, PSMD jest nowym markerem uszkodzenia mikrostruktury istoty białej (WM), który przyczynia się do złożonych zadań poznawczych, wydajności California Verbal Learning Test (CVLT) i płynności semantycznej, a także niepełnosprawności kończyn górnych wraz z hipointensywnością WM i znormalizowana objętość mózgu (NBV).
Publikacja: Skeletonized mean diffusivity and neuropsychological performance in relapsing-remitting multiple sclerosis .Chylińska M, Karaszewski B, Komendzióski J, Wyszomirski A, Sabisz A, Halas M, Szurowska E. Brain Behav, 2022 Jun;12(6):e2591. doi: 10.1002/brb3.2591.
Artykuł przeglądowy omawiający zaburzenia neuropsychiatryczne związane z stwardnieniem guzowatym (Tuberous Sclerosis Complex Associated Neuropsychiatric Disorders, TAND). Opisuje kryteria diagnostyczne, neuroanatomię i patofizjologię psychiatrycznych, neuropsychologicznych, rozwojowych i psychospołecznych objawów obecnych w zespole stwardnienia guzowatego , jak i różnice pomiędzy pacjentami z obecnością lub brakiem padaczki i intelektualną niesprawnością. Podkreślono znaczenie właściwej diagnozy neuropsychiatrycznych chorób oraz zespołu wieloprofilowego w opiece na pacjentami ze stwardnieniem guzowatym.
Publikacja: Tuberous sclerosis complex-associated neuropsychiatric disorders. Marcinkowska AB, Tarasewicz A, Jóżwiak S, Debska-Ślizień A, Szurowska E. Psychiatr Pol, 2022 May 3:1-20. English, Polish. doi: 10.12740/PP/OnlineFirst/146265.
Główne powikłanie dożylnego leczenia rekombinowanym tkankowym aktywatorem plazminogenu (rtPA) u pacjentów z ostrym udarem niedokrwiennym mózgu jest symptomatyczny krwotok śródczaszkowy, ale stosowanie rt-PA może być również związane z występowaniem tzw. mikrokrwawień w mózgu. Na podstawie badania wykazano, że wyjściowy poziom mikrokrwawień w mózgu koreluje z wyższym ryzykiem pojawienia się nowych mikrokrwawień po leczeniu rt-PA, niezależnie od innych czynników, ale nie koreluje z ryzykiem krwotocznej transformacji ogniska niedokrwiennego.
Publikacja: New Remote Cerebral Microbleeds on TX-Weighted Echo Planar MRI After Intravenous Thrombolysis for Acute Ischemic Stroke. Jabłoński B, Gójska-Grymajko A, Ossowska D, Szurowska E, Wyszomirski A, Rojek B, Karaszewski B. Front Neurol, 2022 Feb 15;12:744701. doi: 10.3389/fneur.2021.744701.
Badanie oceniające wartość obrazowania tensora dyfuzji (DTI) u pacjentów z objawami mielopatii z odcinka szyjnego rdzenia kręgowego. Zmiany w parametrach DTI wskazują na mikrostrukturalne choroby rdzenia kręgowego, które nie są widoczne w badaniu strukturalnym rezonansu magnetycznego (MRI) i pozwalają na diagnostykę różnicową pacjentów z mielopatią, jak i są potencjalnie pomocne w planowaniu leczenia (zachowawcze vs chirurgiczne) u pacjentów z widoczną stenozą kanału kręgowego.
Publikacja: Diagnostic value of diffusion tensor imaging in patients with clinical signs of cervical spondylotic myelopathy.Skotarczak M, Dzierżanowski J, Kaszubowski M, Winklewski PJ, Romanowski A, Szurowska E, Szarmach A. Neurol Neurochir PoI, 2022;56(4):341-348. doi: 10.5603/PJNNS.a2022.0031.
Dr hab. n. med. Anna SARNOWSKA, prof. IMDiK, Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej im. Mirosława Mossakowskiego PAN
Aktualna wiedza wskazuje, że nawet niewielkie zmiany w środowisku komórkowym mogą skutkować uzyskaniem subpopulacji komórek o odmiennych właściwościach terapeutycznych. Z tego powodu warunki transportu, izolacji, hodowli i bankowania mezenchymalnych komórek macierzystych/podścieliskowych przeznaczonych do użytku klinicznego powinny być ujednolicone i zoptymalizowane. Na podstawie uzyskanych wyników, opracowano protokół wytwarzania produktu leczniczego terapii zaawansowanej.
Publikacja: Evaluation of the Optimal Manufacturing Protocols and Therapeutic Properties of Mesenchymal Stem/Stromal Cells Derived from Wharton's Jelly. Sypecka M, Bzinkowska A, Sulejczak D, Dabrowski F, Sarnowska A. Int J Mol Sci, 2022 Dec 30;24(1):652. doi: 10.3390/ijms24010652. PMID: 36614096; PMCID: PMC9820979.
Interakcja między komórkami macierzystymi a komórkami towarzyszącymi/podtrzymującymi ma kluczowe znaczenie dla homeostazy i regeneracji tkanek. Wydaje się, że mezenchyma jako składnik niszy komórkowej może odgrywać rolę w homeostazie między populacją spoczynkowych SC a populacją komórek progenitorowych, które proliferują, różnicują się i migrują z niszy komórkowej. Te same interakcje opisano między NSC i MSC. Ponieważ NSC są potencjalnie nieograniczonym źródłem wszystkich typów komórek nerwowych, a MSC wykazują wysoką aktywność parakrynną, ich łączne zastosowanie terapeutyczne w zaburzeniach neurologicznych wydaje się wysoce perspektywiczne.
Publikacja: Interaction of Neural Stem Cells (NSCs) and Mesenchymal Stem Cells (MSCs) as a Promising Approach in Brain Study and Nerve Regeneration. Kaminska A, Radoszkiewicz K, Rybkowska P, Wedzinska A, Sarnowska A. Cells 2022 Apr 26;11(9):1464. doi: 10.3390/cells11091464. PMID: 35563770; PMCID: PMC9105617.
W celu wybrania optymalnych i minimalnie inwazyjnych metod przeszczepu komórek macierzystych/podścieliska pochodzenia tłuszczowego (ASC), przeanalizowano bezpośrednie podanie komórek za pomocą irygatora lub opatrunków skórnych. Nasze wyniki potwierdziły, że obie przedstawione metody podania komórek pozwalają na bezpieczne wprowadzenie wyizolowanych ASC do ran bez utraty ich żywotności. Komórki namnażane w opisanych warunkach i stosowane w nieinwazyjnej podaży (z systemem irygacyjnym i opatrunkami) do leczenia ran przewlekłych mogą stanowić potencjalną alternatywę lub uzupełnienie bardziej inwazyjnych podejść klinicznych.
Publikacja: Efficiency assessment of irrigation as an alternative method for improving the regenerative potential of non-healing wounds. Figiel-Dabrowska A, Krzesniak NE, Noszczyk BH, Domanska-Janik K, Sarnowska A. Wound Repair Regen, 2022 May;30(3):303-316. doi: 10.1111/wrr.13013. PMID: 35384136; PMCID: PMC9321893.
Obecnie obserwuje się, że liczba terapii eksperymentalnych opartych na komórkach macierzystych w chorobach neurodegeneracyjnych masowo wzrasta. W przeprowadzonych badaniach klinicznych nie zaobserwowano ani poważnych skutków ubocznych, ani istotnej statystycznie poprawy. W prezentowanych pracach podsumowujemy najważniejsze, naszym zdaniem, czynniki, które mogą zwiększyć skuteczność terapii komórkami macierzystymi.
Publikacja: Critical factors responsible for the therapeutic effect of mesenchymal stem/stromal cells in central nervous system disorders. Figiel-Dąbrowska A, Sypecka M, Chodkowska M, Sarnowska A. Folia Neuropathol, 2022;60(1):1-9. doi: 10.5114/fn.2022.114335. PMID: 35359141.
W pracy przedstawiono informacje na temat zastosowania terapii komórkowej w ortopedii, hematologii, okulistyce, dermatologii, gastrologii i neurologii. Podkreślono zalety i wady stosowania różnych typów komórek w terapii komórkowej. Na koniec zwrócono uwagę i omówiono obecne regulacje prawne w Polsce oraz wymagania europejskich organów regulacyjnych dotyczących terapii komórkowej.
Publikacja: Fakty i kontrowersje związane z terapią komórkową w medycynie regeneracyjnej. Sarnowska A, Machaliński B, Radoszkiewicz K, Bużańska L, NAUKA 4/2021 • 67–92 DOI: 10.24425/nauka.2021.137643
W manuskrypcie opisano najnowsze (opublikowane w 2021 r.) odkrycia dotyczące patogenezy chorób neurologicznych, mechanizmów neurorekonstrukcyjnych oraz klinicznych osiągnięć terapeutycznych.
Publikacja: The 2021 yearbook of Neurorestoratology. Sharma H, Chopp M, Chen L, Sarnowska A, Xue M, Ao Q, Siniscalco D, Chen L, Hawamdeh Z, Huang H.Journal of Neurorestoratology, Volume 10, Issue 3, September 2022, doi.org/10.1016/j.jnrt.2022.100008
Międzynarodowy Stowarzyszenie Neuroodbudowy (International Association of Neurorestoratology, IANR) i Chińskie Stowarzyszenie Neuroodbudowy (Chinese Association of Neurorestoratology, CANR; Preparatory) podjęły współpracę w celu wydania w 2018 roku wytycznych dotyczących klinicznej terapii komórkowej dla neuroodbudowy (IANR/CANR 2017). Ze względu na najnowsze postępy i osiągnięcia klinicznej terapii komórkowej na całym świecie w ostatnich latach, IANR i CANR odnowiły i zaktualizowały wytyczne. Z wyjątkiem wymagań dotyczących sprzętu, personelu i etyki, te zmienione wytyczne obejmują nomenklaturę typów komórek, kontrolę jakości komórek, typy komórek w zastosowaniach klinicznych, minimalne sugerowane dawki komórek, zgodę świadomą pacjenta, wskazania i przeciwwskazania do poddania się terapii komórkowej, dokumentację procedura i terapia, ocena bezpieczeństwa, ocena skuteczności, polityka powtórnych terapii, niepobieranie od pacjentów opłat za niesprawdzone terapie, podstawowe zasady terapii komórkowej oraz odpowiedzialność za publikację. IANR/CANR zaleca, aby wszyscy lekarze praktycy postępowali zgodnie z tymi wytycznymi dotyczącymi terapii komórkowej.
Publikacja: Clinical cell therapy guidelines for neurorestoration (IANR/CANR 2022). Huang H, Al Zoubi Z, Moviglia G, Sharma HS, Sarnowska A, Sanberg PR, Chen L, Xue Q, Siniscalco D, Feng S, Saberi H, Guo X, Xue M, Dimitrijevic MR, Andrews RJ, Mao G, Chunhua Zhao R, Han F. Journal of Neurorestoratology, Volume 10, Issue 3,2022,100015,doi.org/10.1016/j.jnrt.2022.10001