Szczegóły
Kategoria: Osiągnięcia
Odsłon: 75

 

Prof. dr hab. med. Anna Członkowska, II Klinika Neurologii, Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa

Międzynarodowy program badawczy dotyczący wpływu pandemii COVID 19 na opiekę nad chorymi z udarem mózgu (Global Impact of COVID-19 on Stroke Care) - Projekt akademicki
Publikacja: International Study: Global Impact of COVID 19 on Stroke Care – Polish participation. Lasek-Bal A, Członkowska A, Qureshi MM, Abdalkader M, Marto JM, Michel P, Yamagami H, Mikulik R, Demeestere J, Qiu Z, Nguyen TN, Nogueira RG, Neurol Neurochir PoI, zaakceptowana do druku 27.01.2023.

Analiza bazy danych 929 pacjentów z chorobą Wilsona diagnozowanych i leczonych w Instytucie Psychiatrii i Neurologii od lat 1950 do 2019 roku.
Publikacja: Seven decades of clinical experience with Wilson’s disease: report from the national reference center in Poland. Członkowska A, Niewada M, Litwin T, Kraiński Ł, Skowrońska M, Piechal A, Antos A, Misztal M, Khanna I, Kurkowska-Jastrzębska I. Eur J Neurol, 2022, doi: 10.1111/ene.15646

 

Prof. dr hab. med. Dariusz J. Jaskólski, Klinika Neurochirurgii i Onkologii Układu Nerwowego UM w Łodzi

Ustalono, że poziom hydroksyproliny i fenyloanaliny w osoczu chorych operowanych powodu pękniętego tętniaka wewnątrzczaszkowego jest istotnym czynnikiem rokowniczym wystąpienia skurczu naczyń mózgowych (CVS) – groźnego powikłania krwotoku podpajęczynówkowego – tak, że wzięcie go pod uwagę znakomicie poprawia czułość i swoistość skali Hunta i Hessa w przewidywaniu pojawienia się tego powikłania.
Publikacja: Plasma Amino Acids May Improve Prediction Accuracy of Cerebral Vasospasm after Aneurysmal Subarachnoid Haemorrhage, Bobeff EJ, Bukowiecka-Matusiak M, Stawiski K, Wiśniewski K, Burzyńska-Pędziwiatr I, Kordzińska M, Kowalski K, Sendys P, Piotrowski M, Szczęsna D, Stefańczyk L, Woźniak LA, Jaskólski DJ. J Clin Med. 2022 Jan 13;11(2):380. doi: 10.3390/jcm11020380.

 

Dr hab. n. med Tomasz Litwin, prof. IPiN, Instytut Psychiatrii i Neurologii, II Klinika Neurologii, Warszawa

Pierwsze badanie oceniające przy pomocy obiektywnej oceny (program VIENA) prospektywnie w okresie rozpoznania choroby i po 2 latach obserwacji wykazało, że zanik mózgu u pacjentów z chorobą Wilsona może być dobrym biomarkerem zajęcia ośrodkowego układu nerwowego w przebiegu choroby - jest zdecydowanie większy u pacjentów z objawami neurologicznymi oraz w grupie pogorszeń neurologicznych.
Publikacja: Brain Atrophy Is Substantially Accelerated in Neurological Wilson’s Disease: A Longitudinal Study. Smoliński Ł, Ziemssen T, Akgun K, Antos A, Skowrońska M, Kurkowska-Jastrzębska I., Członkowska A, Litwin T. Mov Disord 2022; 37: 2446-245

Praca z neuroradiologii na jednej z większych grup - 100 pacjentach z chorobą Wilsona opisująca obecne w literaturze tzw. patognomoniczne objawy neuroradiologiczne choroby Wilsona, jak również ich częstotliwość oraz znaczenie kliniczne.
Publikacja: Pathognomonic Neuroradiological Signs in Wilson’s Disease - Truth or Myth? Rędzia-Ogrodnik B, Członkowska A, Antos A, Bembenek J, Kurkowska-Jastrzębska I, Przybyłkowski A, Skowrońska M, Smoliński Ł, Litwin T. Park Rel Disord 2022, DOI: 10.1016/j.parkreldis.2022.105247, 1-17

 

Prof. dr hab. n. med. Barbara Mroczko, Zakład Diagnostyki Chorób Neurozwyrodnieniowych, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

To odkrycie sugeruje, że przedkliniczna i prodromalna choroba Alzheimera może być bardziej rozpowszechniona niż wcześniej szacowano, co ma ważne znaczenie dla strategii rekrutacji do badań klinicznych i polityki planowania opieki zdrowotnej. Badanie wykazało, iż analiza szacunkowa częstości rozpowszechnienia nieprawidłowości amyloidowych oparta na wynikach z płynu mózgowo-rdzeniowego przy użyciu odpowiednio dostosowanych wartości granicznych (tzn. skorygowanych punktów cut-off) do posiadanych danych była do 10% wyższa niż prognozowana obecność patologii amyloidowej ocenionej w badaniu PET u osób bez demencji, podobne wyniki uzyskano u osób z demencją.
Publikacja: Prevalence estimates of amyloid abnormality across the Alzheimer disease clinical spectrum. Jansen WJ, Janssen O, Tijms BM, (…) Mroczko B. (…), Yen Tzu-C, Zboch M, Zetterberg H. JAMA Neurology 2022, 79, 3, 228-243

Ocena użyteczności klinicznej biomarkerów neurodegeneracji i dysfunkcji aksonów u pacjentów ze stwardnieniem rozsianym.Przeprowadzone badanie wykazało, iż wszystkie z badanych w płynie mózgowo-rdzeniowym białek tj. NFL, RTN-4, Tau pozwalały na różnicowanie SM od kontroli (obejmującej pacjentów neurologicznych z chorobami niezapalnymi OUN). Aczkolwiek, istotną zależność ze zmianami demielizacyjnymi ocenianymi metodą rezonansu magnetycznego oraz największą wartość diagnostyczną zaobserwowano w przypadku NFL.
Publikacja: Comparative Analysis of Neurodegeneration and Axonal Dysfunction Biomarkers in the Cerebrospinal Fluid of Patients with Multiple Sclerosis. Kulczyńska-Przybik A, Dulewicz M, Doroszkiewicz J, Borawska R, Litman-Zawadzka A, Arslan D, Kułakowska A, Kochanowicz J, Mroczko B. J Clin Med, 2022 Jul 15;11(14):4122. doi: 10.3390/jcm11144122.

Wykorzystanie analizy bioinformatycznej oraz badań biomarkerów w płynie mózgowo-rdzeniowym w ocenie zaburzeń synaptycznych w łagodnych zaburzeniach poznawczych oraz chorobie Alzheimera. Zarówno analiza funkcjonalna badanych białek, jak i ocena ilościowa potwierdziły, że Ng oraz NPTXR mogą być obiecującymi biomarkerami dysfunkcji synaps we wczesnej diagnostyce zaburzeń poznawczych. Oba białka wydają się być powiązane funkcjonalnie w przebiegu niektórych procesów biologicznych toczących już na podstawowym poziomie fizjologicznym. Ich istotną rolę także w warunkach patologicznych potwierdza wyliczony współczynnik NPTXR/Ng, który wykazuje na znamienną wartość diagnostyczną już na etapie łagodnych zaburzeń poznawczych. Mapowanie wspólnych funkcji molekularnych i biologicznych badanych białek za pomocą analizy wzbogacania GO może być korzystne w badaniach przesiewowych, jak również w wyznaczaniu nowych celów terapeutycznych.
Publikacja: Evaluation of synaptic and axonal dysfunction biomarkers in Alzheimer's disease and mild cognitive impairment based on CSF and bioinformatic analysis. Dulewicz M, Kulczyńska-Przybik A, Borawska R, Słowik A, Mroczko B. International Journal of Molecular Sciences 2022, 23, 18, 11, Article ID 10867

 

Prof. dr hab. Edyta Szurowska, Il Zakład Radiologii, Gdański Uniwersytet Medyczny

Wcześniejsze badania naukowe o osi mózg-jelito wskazują na obecnośc dwukierunkowego układu, który może powodować różne dysfunkcje u pacjentów z chorobami zaplanymi I czynnościowymi jelit. Badanie wolumetryczne używane do oceny zmian mikrostrukturalnych struktur podkorowych u pacjentów z nieswoistymi zaburzeniami układu pokarmowego (czynnościowa dyspepsja i zespół jelita drażliwego) oraz nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit (wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Crohna), w porówaniu ze zdrowwą grupą kontrolną. Wzgórze, odpowiedzialne za integrację sensoryczną i transmisję informacji rucchowej do kory mózgowej było mniejsze w grupie z nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit w porównaniu do grupy kontrolnej i grupy z nieswoistymi zaburzeniami układu pokarmowego
Publikacja: Evaluation of Subcortical Structure Volumes in Patients with Non-Specific Digestive Diseases. Skrobisz K, Piotrowicz G, Rudnik A, Naumczyk P, Sabisz A, Markiet K, Szurowska E. Diagnostics (Basel). 2022; 12(9): 2199 doi: 10.3390/diagnostics12092199.

Hipotezą badań było sprawdzenie, czy PSMD (Peak width Skeletonized Mean Diffusivity) może być czynnikiem predykcyjnym w rzutowo-remisyjnej postaci stwardnienia rozsianego (RRMS). Według naszego badania, PSMD jest nowym markerem uszkodzenia mikrostruktury istoty białej (WM), który przyczynia się do złożonych zadań poznawczych, wydajności California Verbal Learning Test (CVLT) i płynności semantycznej, a także niepełnosprawności kończyn górnych wraz z hipointensywnością WM i znormalizowana objętość mózgu (NBV).
Publikacja: Skeletonized mean diffusivity and neuropsychological performance in relapsing-remitting multiple sclerosis .Chylińska M, Karaszewski B, Komendzióski J, Wyszomirski A, Sabisz A, Halas M, Szurowska E. Brain Behav, 2022 Jun;12(6):e2591. doi: 10.1002/brb3.2591.

Artykuł przeglądowy omawiający zaburzenia neuropsychiatryczne związane z stwardnieniem guzowatym (Tuberous Sclerosis Complex Associated Neuropsychiatric Disorders, TAND). Opisuje kryteria diagnostyczne, neuroanatomię i patofizjologię psychiatrycznych, neuropsychologicznych, rozwojowych i psychospołecznych objawów obecnych w zespole stwardnienia guzowatego , jak i różnice pomiędzy pacjentami z obecnością lub brakiem padaczki i intelektualną niesprawnością. Podkreślono znaczenie właściwej diagnozy neuropsychiatrycznych chorób oraz zespołu wieloprofilowego w opiece na pacjentami ze stwardnieniem guzowatym.
Publikacja: Tuberous sclerosis complex-associated neuropsychiatric disorders. Marcinkowska AB, Tarasewicz A, Jóżwiak S, Debska-Ślizień A, Szurowska E. Psychiatr Pol, 2022 May 3:1-20. English, Polish. doi: 10.12740/PP/OnlineFirst/146265.

Główne powikłanie dożylnego leczenia rekombinowanym tkankowym aktywatorem plazminogenu (rtPA) u pacjentów z ostrym udarem niedokrwiennym mózgu jest symptomatyczny krwotok śródczaszkowy, ale stosowanie rt-PA może być również związane z występowaniem tzw. mikrokrwawień w mózgu. Na podstawie badania wykazano, że wyjściowy poziom mikrokrwawień w mózgu koreluje z wyższym ryzykiem pojawienia się nowych mikrokrwawień po leczeniu rt-PA, niezależnie od innych czynników, ale nie koreluje z ryzykiem krwotocznej transformacji ogniska niedokrwiennego.
Publikacja: New Remote Cerebral Microbleeds on TX-Weighted Echo Planar MRI After Intravenous Thrombolysis for Acute Ischemic Stroke. Jabłoński B, Gójska-Grymajko A, Ossowska D, Szurowska E, Wyszomirski A, Rojek B, Karaszewski B. Front Neurol, 2022 Feb 15;12:744701. doi: 10.3389/fneur.2021.744701.

Badanie oceniające wartość obrazowania tensora dyfuzji (DTI) u pacjentów z objawami mielopatii z odcinka szyjnego rdzenia kręgowego. Zmiany w parametrach DTI wskazują na mikrostrukturalne choroby rdzenia kręgowego, które nie są widoczne w badaniu strukturalnym rezonansu magnetycznego (MRI) i pozwalają na diagnostykę różnicową pacjentów z mielopatią, jak i są potencjalnie pomocne w planowaniu leczenia (zachowawcze vs chirurgiczne) u pacjentów z widoczną stenozą kanału kręgowego.
Publikacja: Diagnostic value of diffusion tensor imaging in patients with clinical signs of cervical spondylotic myelopathy.Skotarczak M, Dzierżanowski J, Kaszubowski M, Winklewski PJ, Romanowski A, Szurowska E, Szarmach A. Neurol Neurochir PoI, 2022;56(4):341-348. doi: 10.5603/PJNNS.a2022.0031.

 

Dr hab. n. med. Anna SARNOWSKA, prof. IMDiK, Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej im. Mirosława Mossakowskiego PAN

Aktualna wiedza wskazuje, że nawet niewielkie zmiany w środowisku komórkowym mogą skutkować uzyskaniem subpopulacji komórek o odmiennych właściwościach terapeutycznych. Z tego powodu warunki transportu, izolacji, hodowli i bankowania mezenchymalnych komórek macierzystych/podścieliskowych przeznaczonych do użytku klinicznego powinny być ujednolicone i zoptymalizowane. Na podstawie uzyskanych wyników, opracowano protokół wytwarzania produktu leczniczego terapii zaawansowanej.
Publikacja: Evaluation of the Optimal Manufacturing Protocols and Therapeutic Properties of Mesenchymal Stem/Stromal Cells Derived from Wharton's Jelly. Sypecka M, Bzinkowska A, Sulejczak D, Dabrowski F, Sarnowska A. Int J Mol Sci, 2022 Dec 30;24(1):652. doi: 10.3390/ijms24010652. PMID: 36614096; PMCID: PMC9820979.

Interakcja między komórkami macierzystymi a komórkami towarzyszącymi/podtrzymującymi ma kluczowe znaczenie dla homeostazy i regeneracji tkanek. Wydaje się, że mezenchyma jako składnik niszy komórkowej może odgrywać rolę w homeostazie między populacją spoczynkowych SC a populacją komórek progenitorowych, które proliferują, różnicują się i migrują z niszy komórkowej. Te same interakcje opisano między NSC i MSC. Ponieważ NSC są potencjalnie nieograniczonym źródłem wszystkich typów komórek nerwowych, a MSC wykazują wysoką aktywność parakrynną, ich łączne zastosowanie terapeutyczne w zaburzeniach neurologicznych wydaje się wysoce perspektywiczne.
Publikacja: Interaction of Neural Stem Cells (NSCs) and Mesenchymal Stem Cells (MSCs) as a Promising Approach in Brain Study and Nerve Regeneration. Kaminska A, Radoszkiewicz K, Rybkowska P, Wedzinska A, Sarnowska A. Cells 2022 Apr 26;11(9):1464. doi: 10.3390/cells11091464. PMID: 35563770; PMCID: PMC9105617.

W celu wybrania optymalnych i minimalnie inwazyjnych metod przeszczepu komórek macierzystych/podścieliska pochodzenia tłuszczowego (ASC), przeanalizowano bezpośrednie podanie komórek za pomocą irygatora lub opatrunków skórnych. Nasze wyniki potwierdziły, że obie przedstawione metody podania komórek pozwalają na bezpieczne wprowadzenie wyizolowanych ASC do ran bez utraty ich żywotności. Komórki namnażane w opisanych warunkach i stosowane w nieinwazyjnej podaży (z systemem irygacyjnym i opatrunkami) do leczenia ran przewlekłych mogą stanowić potencjalną alternatywę lub uzupełnienie bardziej inwazyjnych podejść klinicznych.
Publikacja: Efficiency assessment of irrigation as an alternative method for improving the regenerative potential of non-healing wounds. Figiel-Dabrowska A, Krzesniak NE, Noszczyk BH, Domanska-Janik K, Sarnowska A. Wound Repair Regen, 2022 May;30(3):303-316. doi: 10.1111/wrr.13013. PMID: 35384136; PMCID: PMC9321893.

Obecnie obserwuje się, że liczba terapii eksperymentalnych opartych na komórkach macierzystych w chorobach neurodegeneracyjnych masowo wzrasta. W przeprowadzonych badaniach klinicznych nie zaobserwowano ani poważnych skutków ubocznych, ani istotnej statystycznie poprawy. W prezentowanych pracach podsumowujemy najważniejsze, naszym zdaniem, czynniki, które mogą zwiększyć skuteczność terapii komórkami macierzystymi.
Publikacja: Critical factors responsible for the therapeutic effect of mesenchymal stem/stromal cells in central nervous system disorders. Figiel-Dąbrowska A, Sypecka M, Chodkowska M, Sarnowska A. Folia Neuropathol, 2022;60(1):1-9. doi: 10.5114/fn.2022.114335. PMID: 35359141.

W pracy przedstawiono informacje na temat zastosowania terapii komórkowej w ortopedii, hematologii, okulistyce, dermatologii, gastrologii i neurologii. Podkreślono zalety i wady stosowania różnych typów komórek w terapii komórkowej. Na koniec zwrócono uwagę i omówiono obecne regulacje prawne w Polsce oraz wymagania europejskich organów regulacyjnych dotyczących terapii komórkowej.
Publikacja: Fakty i kontrowersje związane z terapią komórkową w medycynie regeneracyjnej. Sarnowska A, Machaliński B, Radoszkiewicz K, Bużańska L, NAUKA 4/2021 • 67–92 DOI: 10.24425/nauka.2021.137643

W manuskrypcie opisano najnowsze (opublikowane w 2021 r.) odkrycia dotyczące patogenezy chorób neurologicznych, mechanizmów neurorekonstrukcyjnych oraz klinicznych osiągnięć terapeutycznych.
Publikacja: The 2021 yearbook of Neurorestoratology. Sharma H, Chopp M, Chen L, Sarnowska A, Xue M, Ao Q, Siniscalco D, Chen L, Hawamdeh Z, Huang H.Journal of Neurorestoratology, Volume 10, Issue 3, September 2022, doi.org/10.1016/j.jnrt.2022.100008

Międzynarodowy Stowarzyszenie Neuroodbudowy (International Association of Neurorestoratology, IANR) i Chińskie Stowarzyszenie Neuroodbudowy (Chinese Association of Neurorestoratology, CANR; Preparatory) podjęły współpracę w celu wydania w 2018 roku wytycznych dotyczących klinicznej terapii komórkowej dla neuroodbudowy (IANR/CANR 2017). Ze względu na najnowsze postępy i osiągnięcia klinicznej terapii komórkowej na całym świecie w ostatnich latach, IANR i CANR odnowiły i zaktualizowały wytyczne. Z wyjątkiem wymagań dotyczących sprzętu, personelu i etyki, te zmienione wytyczne obejmują nomenklaturę typów komórek, kontrolę jakości komórek, typy komórek w zastosowaniach klinicznych, minimalne sugerowane dawki komórek, zgodę świadomą pacjenta, wskazania i przeciwwskazania do poddania się terapii komórkowej, dokumentację procedura i terapia, ocena bezpieczeństwa, ocena skuteczności, polityka powtórnych terapii, niepobieranie od pacjentów opłat za niesprawdzone terapie, podstawowe zasady terapii komórkowej oraz odpowiedzialność za publikację. IANR/CANR zaleca, aby wszyscy lekarze praktycy postępowali zgodnie z tymi wytycznymi dotyczącymi terapii komórkowej.
Publikacja: Clinical cell therapy guidelines for neurorestoration (IANR/CANR 2022). Huang H, Al Zoubi Z, Moviglia G, Sharma HS, Sarnowska A, Sanberg PR, Chen L, Xue Q, Siniscalco D, Feng S, Saberi H, Guo X, Xue M, Dimitrijevic MR, Andrews RJ, Mao G, Chunhua Zhao R, Han F. Journal of Neurorestoratology, Volume 10, Issue 3,2022,100015,doi.org/10.1016/j.jnrt.2022.10001

 

 

Szczegóły
Kategoria: Osiągnięcia
Odsłon: 224

Autorzy: prof. dr hab. n. med. Monika Adamczyk-Sowa, prof. dr hab. med. Anna Członkowska, prof. dr hab. n. med. Dariusz Jaskólski, dr hab. n. med. Adam Kobayashi, prof. nadzw., prof. dr hab. n. med. Tomasz Litwin, prof. dr hab. n. med. Barbara Mroczko, dr. hab. n. med. Joanna Siuda


Red. prof. dr hab. n. med. Urszula Fiszer

 

Osiągnięcie: Ocena znaczenia klinicznego biomarkerów przydatnych we wczesnej diagnostyce chorób neurozwyrodnieniowych (opracowanie: prof. dr hab. n. med. Barbara Mroczko)

Światowe: W związku z niejednolitymi wskaźnikami interpretacji wyników stężeń biomarkerów choroby Alzheimera zespół ekspertów z wiodących centrów diagnostycznych na świecie podjął wysiłek ujednolicenia komentarzy odpowiadających różnym profilom biomarkerów płynu mózgowo-rdzeniowego. Zidentyfikowano i wybrano na drodze konsensusu najbardziej trafne i klinicznie przydatne komentarze dotyczące interpretacji biomarkerów płynu mózgowo-rdzeniowego w tej chorobie.
Delaby C, Teunissen CE,…, Kulczynska-Przybik A, Lewczuk P, …, Mroczko B, …, Lehmann S. Clinical reporting following the quantification of cerebrospinal fluid biomarkers in Alzheimer's disease: An international overview. Alzheimer’s & Dement. 2021 Dec 22. doi: 10.1002/alz.12545. Online ahead of print. (IF-21.566, 200 pkt.)

Własne: Zbadano obecność oraz porównano poziom białka reticulon 4 (RTN4) w płynie mózgowo-rdzeniowym u pacjentów z różnymi chorobami neurozwyrodnieniowymi. Ponadto analizowaliśmy potencjalne zastosowanie tego białka, jak również neurograniny (Ng) i neuronalnego receptora pentraksyn (NPTXR) w praktyce klinicznej.
Wyniki badań dowodzą, iż Ng i NPTXR, a szczególnie współczynnik NPTXR/Ng są obiecującymi biomarkerami dysfunkcji synaptycznej odzwierciedlającymi wczesne zmiany neuropatologiczne w chorobie Alzheimera. Wskazują także, iż istnieje związek pomiędzy RTN4 a kluczowymi procesami patogenetycznymi w rozwoju badanych chorób, w tym amyloidopatią, α-synukleinopatią oraz neurodegeneracją.
Kulczyńska-Przybik A, Dulewicz M, Słowik A, Borawska R, Kułakowska A, Kochanowicz J, Mroczko B. J Clin Med. 2021:13;10(22):5281. (IF-4.242, 140 pkt.)
Dulewicz M, Kulczyńska-Przybik A, Słowik A, Borawska R, Mroczko B. Neurogranin and Neuronal Pentraxin Receptor as Synaptic Dysfunction Biomarkers in Alzheimer's Disease. J. Clin. Med. 2021;10(19):4575. (IF-4.242, 140 pkt.)

 

Osiągniecie: Badania w surowicy krwi biomarkerów procesu neurodegeneracyjnego specyficznych dla choroby Alzheimera (dr. hab. n. med. Joanna Siuda)

Największe nadzieje wiąże się z oceną stężeń w surowicy hyperfosforylowanego na treoninie białka tau (p-tau181, p-tau217, czy p-tau231) . Wysokie stężenie tych form p-tau w surowicy jest specyficzne dla procesu neurodegeneracji związanej z chorobą Alzheimera (AD) i pozwala na odróżnienie AD od tzw. otępień nie-alzheimerowskich (np. otępienia czołowo-skroniowego, czy otępienia towarzyszącego parkinsonizmom atypowym). Co ważniejsze wskazuje na wysokie ryzyko rozwoju choroby Alzheimera u osób przedobjawowych i w grupie osób z łagodnymi zaburzeniami poznawczymi (MCI). Można założyć, że w niedalekiej przyszłości ocena w/w biomarkerów będzie możliwa w gabinetach lekarzy POZ, co przyspieszy diagnostykę przesiewową osób z grupy ryzyka rozwoju otępienia
Ashton NJ, Pascoal T.A, Karikari T.K. i wsp. Plasma p-tau231: a new biomarker for incipient Alzheimer’s disease pathology” Acta Neuropathologica 2021;141:709–724; https://doi.org/10.1007/s00401-021-02275-6
Cullen N.C, Leuzy A, Janelidze S. i wsp. Plasma biomarkers of Alzheimer’s disease improve prediction of cognitive decline in cognitively unimpaired elderly populations. Nature Communications 2021;12:3555; https://doi.org/10.1038/s41467-021-23746-0
Thijssen E.H, La Joie R, Strom A. i wsp. Association of plasma P-tau217 and P-tau181 with clinical phenotype, neuropathology, and imaging markers in Alzheimer’s disease and frontotemporal lobar degeneration: a retrospective diagnostic performance study. Lancet Neurology 2021;20(9):739–752; https://doi.org/10.1016/S1474-4422(21)00214-3

 

Osiągnięcie: Znaczenia kliniczne biomarkerów przydatnych w diagnostyce choróby Wilsona (opracowanie: prof. dr hab. n. med. Tomasz Litwin)

Światowe: W 2020 roku Shribman i wsp. jako pierwsi wykazując, że stężenie neurofilamentów w surowicy u osób z chorobą Wilsona i zajęciem oun jest istotnie statystycznie większe niż osób zdrowych czy z objawami wyłącznie wątrobowymi (oceniając pacjentów, u których stwierdzano aktywną neurologiczną chorobę (postęp) poziom neurofilamentów był większy niż u osób stabilnych). Prawdopodobnie marker ten zostanie włączony do większości badań dotyczących leczenia, przebiegu i rokowania w chorobie Wilsona.
Shribman S, Heller C, Burrows M, i wsp. Plasma neurofilament light as biomarker of neurological involvement in Wilson’s disease. Mov. Disord. 2020; 36: 503–508

Własne: W poszukiwaniu biomarkerów uszkodzenia ośrodkowego oparciu o pracę Shribmana i wsp. wspólnie II Klinika Neurologii, IPiN w Warszawie razem z Kliniką Neurologii, Uniwersytetu Karola Gustava Carusa w Dreźnie przeprowadzono badania dotyczące weryfikacji znaczenia łańcuchów lekkich neurofilamentów w surowicy krwi u pacjentów z chorobą Wilsona. Opierając się na wynikach, potwierdzając wcześniejsze obserwacje Shribmana, i wsp. wykazano, że neurofilamenty mogą być wartościowym ilościowym biomarkerem uszkodzenia oun w chorobie Wilsona, uzupełniającym i uwiarygodniającym do badania klinicznego w skali UWDRS oraz półilościowej oceny MR mózgu w chorobie Wilsona.
Ziemssen T, Akgun K, Członkowska A, i wsp. Serum neurofilament light chain as a biomarker of brain injury in Wilson’s disease. Mov. Disord. 2022; DOI: 10.1002/mds.28946.
Dusek P, Smolinski L, Redzia-Ogrodnik B, i wsp. Semiquantitative scale for assessing brain MRI abnormalities in Wilson disease: a validation study, Mov. Disord. 2020; 35: 994-1001

 

Osiągnięcie: najważniejsze osiągnięcia dotyczące udaru mózgu (opracował dr hab. n. med. Adam Kobayashi, prof. nadzw., prof. dr hab. Anna Członkowska)

Okazało się, że COVID-19 ma wpływ nie tylko na organizacyjne problemy leczenia udaru mózgu, ale też stanowi czynnik ryzyka udaru i wiąże się z jego ciężkim przebiegiem. Powstało kilka ważnych wieloośrodkowych, międzynarodowych prac wskazujących jak pandemia COVID-19 wpływa na leczenie udaru mózgu. Kilka z nich powstało z wydatnym udziałem polskich badaczy. Pandemia wpłynęła na zmniejszenie hospitalizacji z powodu udaru mózgu, a także na zmniejszenie liczby wykonanych zabiegów trombektomii oraz na zmniejszenie liczby wykonanych tromboliz dożylnych u pacjentów z udarem niedokrwiennym i zmniejszenie międzyszpitalnych przeniesień pacjentów w celu wykonania trombolizy. Badanie w Polsce koordynowała prof. dr hab. med. Anna Członkowska, a pacjentów rekrutowano w kilkunastu ośrodkach. W perspektywie globalnej w trakcie pandemii doszło do zmniejszenia wykonywania zabiegów neuroradiologicznych za wyjątkiem embolizacji krwawiących tętniaków mózgowych, co było związane głównie z ograniczeniem dostępności do operacyjnego leczenia tętniaków. Praca była prowadzona w 2 polskich ośrodkach z dr hab. med. Adamem Kobayashi, prof. nadzw. jako koordynatorem.
Większość doniesień w 2021 roku było poświęconych głównie organizacji opieki udarowej. Pokazały się wyniki badań wskazujące, że zastosowanie karetek udarowych może wiązać się z lepszym rokowaniem, dzięki szybszej kwalifikacji do trombolizy i trombektomii.
Badania opublikowane wskazują na lepsze rokowanie pacjentów z udarem i niedrożnością dużej tętnicy, kiedy są transportowani bezpośrednio z karetki do pracowni neuroradiologii zabiegowej z pominięciem standardowej procedury przyjmowania pacjentów przez szpitalny oddział ratunkowy pokazują, że ten model może wiązać się z lepszym rokowaniem.
Nogueira RG, Abdalkader M, Qureshi MM. i wsp. Global impact of COVID-19 on stroke care. International journal of stroke: official journal of the International Stroke Society 2021; 16(5): 573-84
Nogueira RG, Qureshi MM, Abdalkader M. i wsp. Global impact of COVID-19 on stroke care and IV thrombolysis. Neurology 2021; 96(23): e2824-e38
Qureshi AI, Agunbiade S, Huang W. i wsp. Changes in neuroendovascular procedural volume during the COVID-19 pandemic: An International Multicenter Study. Journal of neuroimaging : official journal of the American Society of Neuroimaging 2021; 31(1): 171-9
Ebinger M, Siegerink B, Kunz A,.i wsp. Association between dispatch of mobile stroke units and functional outcomes among patients with acute ischemic stroke in Berlin. JAMA 2021; 325(5): 454-66
Grotta JC, Yamal JM, Parker SA. i wsp. Prospective, Multicenter, Controlled Trial of Mobile Stroke Units. NEJM 2021; 385(11): 971-81
Requena M, Olivé-Gadea M, Muchada M. i wsp. Direct to angiography suite without stopping for computed tomography imaging for patients with acute stroke: A Randomized Clinical Trial. JAMA Neurology 2021; 78(9): 1099-107

 

Osiągnięcie: Postępy w terapii stwardnienia rozsianego (opracowała prof. dr hab. n. med. Monika Adamczyk-Sowa)

Światowe: Rejestracja w 2021 roku przez EMA teryflunomidu w populacji pediatrycznej w przebiegu rzutowo-remisyjnej postaci stwardnienia rozsianego na podstawie badania rejestracyjnego TERIKIDS podwójnie zaślepionego.

Safety and efficacy of teriflunomide in paediatric multiple sclerosis (TERIKIDS): a multicentre, double-blind, phase 3, randomised, placebo-controlled trial.

Chitnis T, Banwell B, Kappos L, Arnold D, Deiva K, Skripchenko N, Li-Ying Cui, Saubadu S, Hu W, Benamor N, Le-Halpere A, Truffinet P, Tardieu M, Gücüyener K  i wsp.  TERIKIDS Investigators. Lancet Neurol. 2021 Dec;20(12):1001-1011

Rejestracja w 2021 roku przez EMA ofatumumabu - pierwszego ludzkiego przeciwciała monoklonalnego anty-CD20 do leczenia rzutowych postaci stwardnienia rozsianego u pacjentów dorosłych. W 2021 Komisja Europejska w ramach procedury centralnej wydała decyzję o dopuszczeniu do obrotu nowych produktów leczniczych: Vumerity (fumaranu diroksymelu) wskazany do stosowania u dorosłych pacjentów z rzutowo-remisyjną postacią stwardnienia rozsianego.

Wprowadzenie do badań klinicznych 2 i 3 fazy inhibitorów kinazy tyrozynowej Brutona (BTKi), którym poprzez wpływ na limfocyty B i mikroglej przypisuje się nie tylko działanie hamujące aktywność choroby, ale także prawdopodobny wpływ na remielinizację.

Własne: Cykl publikacji dotyczący wpływu infekcji Covid-19 na przebieg, leczenie immunomodulujące i szczepienia pacjentów ze stwardnieniem rozsianym.

Adamczyk-Sowa M, Niedziela N, Kubicka-Bączyk K, Wierzbicki K, Jaroszewicz J, Sowa P i wsp. Neurological symptoms as a clinical manifestation of COVID-19: implications for internists. Pol. Arch. Med. Wewn. 2021: 131, 1, 54-62
Nojszewska M, Kalinowska A, Adamczyk-Sowa M. i wsp. COVID-19 mRNA vaccines (Pfizer-BioNTech and Moderna) in patients with multiple sclerosis: a statement by a working group convened by the Section of Multiple Sclerosis and Neuroimmunology of the Polish Neurological Society. Pol. J. Neurol. Neurosurg. 2021: 55, 1, 8-11
Nowak-Kiczmer M, Kubicka-Bączyk K, Niedziela N, Adamczyk B, Wierzbicki K, Bartman W, Adamczyk-Sowa M. The course of COVID-19 infection in patients with multiple sclerosis - the experience of one center based on the population of Upper Silesia. Mult. Scler. Relat. Disord. 2021: 52, 1-11
Mado H, Adamczyk-Sowa M. Comment on the paper Negative anti-SARS-CoV-2 S antibody response following Pfizer SARS-CoV-2 vaccination in a patient on ocrelizumab: the likely explanation for this phenomenon based on our observations  J. Neurol. 2021: 268, 11, 3998-3999
Mado H, Kubicka-Bączyk K, Adamczyk-Sowa M. Anti-severe acute respiratory syndrome coronavirus-2 antibody responses following Pfizer-BioNTech vaccination in a patient with multiple sclerosis treated with ocrelizumab: a case report. J. Int. Med. Res. 2021: 49, 9, 1-10
Adamczyk-Sowa M,  Mado H, Kubicka-Bączyk K, Jaroszewicz J,Sobala- Szczygieł B, Bartman W, Sowa P i wsp. SARS-CoV-2/COVID-19 in multiple sclerosis patients receiving disease-modifying therapy. Clin. Neurol. Neurosurg. 2021: 201, 1-7

 

Osiągnięcie : Postępy w neurochirurgii (opracował prof. dr hab. n. med. Dariusz Jaskólski)

Światowe: Neurochirurgia a inteligencja. Cognitron’s Great British Intelligence Test posłużył do zbadania zdolności intelektualnych neurochirurgów i konstruktorów rakiet z USA, Kanady, UK i UE, w celu weryfikacji społecznego przekonania o ich przewadze intelektualnej, ugruntowanego w idiomach typu: "It’s not brain surgery” i “It’s not rocket science”. Neurochirurdzy pokonali rakietowców przy rozwiązywaniu zadań semantycznych, lecz mieli gorszą pamięć i zostali pobici na polu operacji umysłowych. Skonfrontowani z resztą populacji, szybciej rozwiązywali zadania, ale przypominanie sobie zabierało im więcej czasu. Tymczasem rakietowcy wtopili się w tłum. Badacze sądzą, że idiomem opisującym właściwie neurochirurgię jest “It’s not a walk in the park”, zatem przyznają jedynie, że nie jest to łatwa dziedzina. Odkrycie pozwoli neurochirurgom zweryfikować samoocenę, a bardziej krytyczny wgląd we własne możliwości poprawi wyniki leczenia, tak bezpośrednio – poprzez modyfikację działań terapeutycznych - jak pośrednio, poprzez bardziej partnerską współpracę z kolegami innych specjalności – zwłaszcza neurologami. Niepokojąca hipoteza, że zbyt wysoka inteligencja może przeszkadzać neurochirurgom w sukcesach zawodowych, wymaga dalszych badań.
Usher I, Hellyer P, Lee KS, Leech R, Hampshire A, Alamri A, Chari A. “It’s not rocket science” and “It’s not brain surgery”—“It’s a walk in the park”: prospective comparative study. BMJ 2021;375:e067883 | doi.org/10.1136/bmj-2021-067883

Własne: Stwierdzenie, że gęstość upakowania pierwszej spirali (ang. the first coil volume packing density, 1st VPD) jest ważnym czynnikiem predykcyjnym późnej rekanalizacji krwawiących tętniaków wewnątrzczaszkowych leczonych embolizacją. Połączenie analizy klinicznej z modelowaniem przepływu krwi w tętniaku za pomocą obliczeniowej dynamiki płynów (ang. computational fluid dynamics, CFD), przy założeniu, że upakowana spirala jest ciałem porowatym (ang. porous media modelling approach), wykazało, że 1st VPD jest istotnym czynnikiem predykcyjnym późnej rekanalizacji pękniętych tętniaków (p < 0.001); punkt odcięcia to 1st VPD=10.56% (czułość—0.722; swoistość—0.979). Wykazano także, że podczas embolizacji ciśnienie wywierane przez krew na ścianę tętniaka i przepływ w kopule tętniaka maleją asymptotycznie gdy 1st VPD przekroczy 10%. Dzięki współpracy z kolegami z Instytutu Maszyn Przepływowych Politechniki Łódzkiej udało się odkryć łatwy do zastosowania w praktyce klinicznej czynnik predykcyjny. Wzięcie go pod uwagę może znacznie poprawić wyniki leczenia krwawiących tętniaków wewnątrzczaszkowych. Wspólne, bardzo obiecujące badania są kontynuowane.
Wiśniewski K, Tomasik B, Tyfa Z, Reorowicz P, Bobeff E. J, Stefańczyk L, Posmyk B.J, Jóźwik K, Jaskólski D.J. Porous media computational fluid dynamics and the role of the first coil in the embolization of ruptured intracranial aneurysms. J. Clin. Med. 2021, 10, 1348. doi.org/10.3390/jcm10071348